Endoskopi

Gastroskopi

Ucunda kamera bulunan, ince ve kıvrılabilme yeteneği olan boru aracılığıyla yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının incelenmesi işlemidir. İncelenen bölgelerden elde edilen görüntü büyütülerek ekrana aktarılır, görüntü kaydı yapılabilir, fotoğraf çekilebilir. Sindirim sisteminin üst bölgesindeki hastalıkların tanı ve tedavisinde güvenilir bir yöntemdir. Gerekli görülmesi halinde tanıyı kesinleştirmek amacıyla incelenen alandan doku örneği alma imkânı da mevcuttur.

Üst sindirim sistemindeki kanamaların durdurulmasında, yanlışlıkla yutulan yabancı cisimlerin ameliyatsız olarak çıkarılmasında, darlıkların genişletilmesinde, muhtelif hastalıklar nedeniyle uzun süre ağızdan gıda alamayacak hastaların midelerine beslenme tüpü yerleştirilmesinde başarıyla kullanılan bir tedavi aracıdır.

Gastroskopi ne zaman gereklidir?

- Tedaviye cevap vermeyen hazımsızlık, şişkinlik, ekşime ve mide yanması,  
- Yutma güçlüğü, besinlerin yemek borusuna takılması hissi, 
- Karın orta üst kısımda ortaya çıkan, açken ve yemekten birkaç saat sonra ortaya çıkan karın ağrısı, 
- Kusmayla kırmızı renkli veya kahve telvesi görünümünde kan gelmesi,
- Karın ağrısı ile birlikte kusması,
- Göğüste yanmayla birlikte ağza acı su gelmesi,
- Riskli hastalarda tarama amacıyla, 
- Sindirim sisteminin üst bölümünün tümörlerinin araştırılması ve erken tanı konması,  
- Yanlışlıkla yutulan yabancı cisimlerin çıkarılması, 
- Darlıkların genişletilmesi, 
- Polip çıkarılması, 
- Kanamaların durdurulması, 
- Ağızdan beslenemeyen hastalara beslenme tüpü yerleştirilmesi vb. durumlarda gereklidir. 

Gastroskopiye nasıl hazırlanılır?
İncelemeden  önceki 6-8 saatlik dönemde ağızdan katı ve sıvı gıdalar alınmamalıdır.  Eşlik eden herhangi bir hastalık, alerji ve kullanılmakta  olan ilaçlar  randevu alınırken doktora mutlaka bildirilmelidir.

Gastroskopi işlemi nasıl yapılır? 
İşleme başlamadan önce boğaza, etki süresi 10-15 dk. kadar olan bir sprey sıkılarak boğaz uyuşturulur. Koldan açılan damar yolu aracılığıyla sakinleştirici ilaç verilir. Gastroskopi aleti bükülebilen, yumuşak bir alettir,  rahatça mideye iner. Tanı amacıyla yapılan incelemenin süresi 10 dakikadır. Bazen bu süre biraz uzayabilir. Bu işlemin nefes borusu ve solunum yollarıyla ilgisi olmadığından işlem sırasında rahatça nefes alınıp verilebilir.

Endoskopi aletinin mideye rahatça inmesi için sol yan pozisyonda yatılmalıdır.  İşleme başlanıldığında endoskopi aleti aşağı doğru itilerek yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağının içi değerlendirilir. İnceleme sırasında gerekli yerlerden minik parçacıklaralınır, buna biyopsi denir. Biyopsi alma işleminin hastaya zararı yoktur, alınan biyopsi çok küçük bir doku örneğidir.

Biyopsi ya Helycobacter Pylori testine ya da mikroskop aracılığı ile inceleme için patoloji uzmanına gönderilir. Helycobacter Pylori, mide ve yemek borusu hastalıklarının oluşumuna sebep olan bir bakteridir. Midede mevcut olduğunun saptanması tedavide kullanılacak ilaçları belirlemede önemlidir.

İşlemden sonra nelere dikkat edilmelidir? 
İşlemden sonra sakinleştirici ilacın etkisinin azalması için 15-20 dakika gözlem odasında kalmak gerekebilir. Doktor değerlendirmesi sonrasında hastanın hastaneden çıkışını bir refakatçi eşliğinde yapması ve evinde 2-3 saat istirahat etmesi önerilir. Endoskopinin yapıldığı gün araç kullanılmaması gerekmektedir. İşlemden sonra boğazda hafif yanma şikayeti olması normaldir.

Kolonoskopi

Ucunda kamera olan ince ve bükülebilir bir boru ile makattan girilerek ortalama uzunluğu 1,5–2 metre olan bütün kalın bağırsağın ve ince bağırsakların kalın bağırsağa komşu kısmının görüntülenmesi yöntemidir.  İşlemden önce bağırsakların ilaç yardımıyla temizlenmesi gerekir.

Kalın bağırsak kanseri teşhisinde en güvenilir yöntemdir. Bu kanserlerin önemli bir kısmı, bağırsak duvarında ortaya çıkan, polip olarak adlandırılan iyi huylu tümörlerden gelişir. Uygun zamanda yapılan kolonoskopi, kanser gelişmeden önceki aşamada poliplerin bulunup alınmasını ve mikroskopla incelenmesini sağlayarak kalın bağırsak kanserinin erken tanı ve tedavisini mümkün kılar. 

Kalın bağırsak kanserinin erken tanınması için 50 yaşını aşmış herkese tarama amaçlı kolonoskopi yapılması önerilmektedir. Yakın akrabalarında bağırsak kanseri olanların ise, ailedeki en genç kanserli hastanın yaşından 10 yaş önce kolonoskopi yaptırmaları önerilir.

Kolonoskopi, kalın bağırsağın iltihabi hastalıklarının teşhis ve takibinde de önemlidir.

İçinde dışkı bulunan bağırsakta  sağlıklı inceleme ve değerlendirme yapılamaz. Bağırsak temizliği kolonoskopinin amacına tam ulaşabilmesi açısından oldukça önemlidir. Yeterli temizlik için randevudan 48 saat önce sulu, tanesiz gıdalara başlanır; posa oluşturacak, taneli gıda alımı durdurulur (ekmek, et, sebze, meyve). Bu diyete ek olarak, işlemden önceki gün verilen ishal yapıcı ilaç kullanılarak bağırsak temizlenir.

Vücuttan ciddi miktarda su ve mineral kaybı olacağı için su ve sulu gıdalar (meyve suları, komposto suları, çorbalar, çay, ıhlamur ) alınarak bu kayıp yerine konmalıdır. Bağırsak temizliği dönemindeki diyet ve alınması gereken ilaçlarla ilgili önerilere hassasiyetle uyulmalıdır.

Kolonoskopi nasıl yapılır?  
İncelemeden önce kolunuza açılan damar yoluyla ağrı kesici ve sakinleştirici ilaçlar verilir. İşlem sırasında kendinizi uykulu hissetmekle beraber kısmen uyanık kalacak ancak ağrı hissetmeyeceksiniz. İşlem ortalama 45 dakika zaman alır. İşlemden sonra endoskopi gözlem odasında en az 20 dakika beklemeniz gerekecektir. İlgili hekim değerlendirip gitmenizi uygun gördükten sonra, refakatçiniz eşliğinde hastaneden ayrılmanıza izin verilir. İşlem tamamlandıktan sonra karında şişkinlik, hafif ağrı olabilir. Gaz çıkarılmasıyla birlikte bu ağrı ortadan kalkar.

Eve gittikten sonra evde 3-4 saat kadar istirahat etmeniz uygun olacaktır. İstirahattan sonra normal diyetinize dönerek yemek yiyebilirsiniz. İşlemin yapıldığı gün araç kullanmamanız ve dikkat gerektiren işler yapmamanız gerekmektedir. İşlemden sonra eğer patoloji laboratuarında incelenmesi için örnekler alınmışsa bunların sonuçlarının ne zaman çıkacağı hakkında doktorunuzdan bilgi almalısınız.

Randevuya geldiğinizde beraberinizde sizi eve bırakacak bir yakınınızın olması gereklidir.
Kullanmakta olduğunuz ilaçları, varsa eşlik eden hastalıklarınızı ve alerjinizi randevu alırken ilgili hekime bildirmelisiniz.